3-چند اصطلاح موسیقی ایرانی

دستگاه:دستگاه به دلیل کیفیت فواصل گام های موسیقی ایرانی، شباهتی به گام دیگر ندارد.  به عبارت دیگر، دستگاه در موسیقی ایرانی معنایی وسیع تر از «مد» دارد که در حوزه ی خود آواز ها، نغمه ها و گوشه ها را نیز در بر می گیرد. موسیقی امروز ایران شامل هفت دستگاه می باشد که عبارتند از :

1- شور

2- ماهور

3- همایون

4- سه گاه

5- چهارگاه

6- نوا

7- راست پنجگاه

ردیف: روش و کیفیت تنظیم و ترکیب یک دستگاه یا یک آْواز را ردیف می گویند. به عبارتی دیگر چگونگی و کیفیت هر یک از گوشه ها و ترتیب آنها به شیوه ای که هنجار تر کیب آناها رعایت شود را ردیف می نامند.در موسیقی ایران، معروف ترین ردیف ها عبارتند از :

ردیف میرزا عبدالله، ردیف آقا حسینقلی، ردیف درویش خان، ردیف عبدالله دوامی، ردیف ابوالحسن صبا، ردیف موسی معروفی، ردیف محمود کریمی، ردیف حسین طاهر زاده بهزاد.

گوشه: گوشه ها ، کوچکترین عناصر مستقل بیانی تشکیل دهنده ی آواز یا دستگاه است.از گوشه های معروف موسیقی ایرانی می توان:

گوشه دلکش، گوشه نهفت، گوشه گوشت، گوشه وهاب، گوشه کرشمه، گوشه راک عبدالله، گوشه خسروانی و ... را نام برد.

پیش درآمد: قطعه ای است با ضرب سنگین که در ابتدای اجرا، توسط کل ارکستر نواخته می شود و معمولا هب گوشه هایی که در ادامه نواخته می شوند، اشاره دارد. ساخت و ابداء پیش در آمد به سبک امروزی را به درویش خان نسبت می دهند.

درآمد: گوشه ای است که دستگاه یا آواز با آن شروع می شود و نشان دهنده ی مایه ی اصلی آواز یا دستگاه است. در آمد ها معمولا فاقد میزان بندی بوده و با متد آزاد اجرا می شود.

آواز: اجرای گوشه های مختلف دستگاه یا متعلقات آن است که معمولا توسط خواننده بداهه خوانی می شود و نوازنده فی البداهه او را همراهی می کند. این بخش ها نیز فاقد میزان بندی می باشد.

چهار مضراب : قطعه ای است ضربی که عموما به وسیله یک ساز(اغلب با تنبک) نواخته می شود و دارای پایه ای در یک یا چند میزان است که در بین تم ها یمختلف تکرار می شود. چهار مضراب قالبا برای ایجاد تنوع و دوری از یکنواختی اجرای آواز ها و برای نشان دادن مهارت نوازنده ساخته می شود.

تصنیف: قطعه ای است که بر روی شعر توسط مصنف ساخته می شود و توسط خواننده به همراهی گروه اجرا می شود. سابقه ی تصنیف به دوره ی سامانیان می رسد.

رِنگ: در اصل قطعه ای بوده است برای رقص. امروزه قطعه یا طرب انگیز است که به طور معمول در پایان اجرای موسیقی ایرانی توسط کل گروه نواخته می شود.

بداهه نوازی و بداهه خوانی: عبارت است از ساختن و اجرای آنی نغمه های موسیقی که رد موسیقی ایراین رد چارچوب دستگاه یا آواز ها قرار دارد. برای بداهه نوازی به جز دانستن تکنیک های اجرایی نیاز به خلاقیت و قدرت انتقال زیاد با خونسردی کامل است.

مرکب نوازی و مرکب خوانی : عبارت است از اجرا ی موسیقی در بیش از یک گام. بدین صورت که موسیقی از گام معینی شروع می شود و در ادامه به گام های دیگر حرکت می کند و در انتها می تواند به گام اولی رجعت کند یا رد گامی دیگر تما م شود. که شیوه ی اول بیشتر معمول است.معادل این عمل در موسیقی غربی «مدلاسیون» است.

تاریخ موسیقی غرب

فعلا تنها به نام بردن کفایت می کنم.

سراسر تاریخ موسیقی غرب معمولا به شش دوره قابل تقسیم است :

دوره ی قرون وسطی           300-1450 میلادی

دوره ی رنسانس                 1450-1600 میلادی

دوره ی باروک                     1600-1750 میلادی

دوره ی کلاسیک                 1750-1800 میلادی

دوره ی رمانتیک                   1800-1900 میلادی

دوره ی معاصر                    1900- زمان حاضر

 مکاتب دوره ی مدرن و معاصر

مکتب امپرسیونیست(امپرسیون حالتی است که از تاثیر عوامل خارجی به انسان دست می دهد)

مکتب رمانتیک نوین آلمان

مکتب اکسپرسیونیسم (کنار گذاشتن واقعیت خارجی دنیای دور  وبر برای کشف واقعیت درونی)

مکتب پریمیتیویسم (به فرهنگ های بدوی اشاره می کند)

مکتب ترادیسیونالیسم(سنت گرایی)

موسیقی نوین شوروی

موسیقی الکترونیک

موسیقی جاز

موسیقی بلوز

موسیقی راک

موسیقی رپ

جدول آهنگسازان دوره های موسیقی غرب

فرم های ارکستری

سمفونی : نام رایج ترین اجرای همنوازی امروزی، سمفونی است. یک سمفونی، قطعه ای بس دراز و دارای حجم زیاد برای ارکستر است که به طور معمول چهار مومان (قسمت) دارد و یکی یا بیش از یکی از قسمت ها در فرم مشخص «سونات» ترکیب شده است.

کنسرتو : قطعه ای است برای یک ساز تکنواز به همراهی ارکستر. در یک کنسرتوی معمولی تم آغازین ابتدا به وسیله ی ارکستر و سپس توسط ساز تک نواز اجرا می شود.

اوورتور کنسرت : این قطعه، تصنیفی تک قسمتی برای ارکستر است که طی قرن نوزدهم به شهرت رسید. این قطعه ممکن است دارای طرحی آزاد باشد یا بر اساس یکی از فرم های تثبیت شده ترکیب شود. اوورتور ها، اغلب به عنوان افتتاح یک برنامه کنسرت به کار می روند.نمونه ی جذاب و مهیج این فرم اوورتور مشهور رومن کارناوال اثر برلیوز است.

سوئیت : سوئیت بر دو گونه است : سوئیت باروک (قرن هجدهم) و سوئیت مدرن (قرن نوزدهم به بعد) هر دو نوع سوئیت از یک ردیف قسمت های رقص تشکیل شده است. باخ، سوئیت باروک را توسعه داد و از این روست که این فرم سوئیت باخ نام دارد. سوئیت مدرن شامل یک سری قسمت است که با نظم و طرحی آزاد تنظیم می شود. گاهی این موسیقی برای همراهی باله نیز به کار می رود. دو آهنگ ساز برجسته ی باله، چایکوفسکی با (باله ی دریاچه ی قو) و سوئیت «فندق شکن» و «باله ی زیبای خفته» و استراوینسکی با «پتروشکا» پرنده آتشین و پرستش بهار هستند.

منبع : آموزش خلاقیت موسیقی/حامد امرایی/قلم چی

2- فواصل موسیقی ایرانی

همان طور که اشاره شد موسیقی ایرانی دارای فواصلی منحصر به فرد است که در موسیقی غربی وجود ندارد و از این رو دارای اصطلاحات خاص خود می باشد.

همان طور که تاکنون آموخته اید، موسیقی غربی دارای فواصلی بزرگ، کوچک، کاسته، افزوده و درست می باشد که این فواصل نیز در موسیقی ایرانی با مقداری تغییر وجود دارد.در ابتدا مجموع فواصل ایرانی با مقداری تغییر وجود دارد. در ابتدا مجموع فواصل ایرانی را که 12 مورد می باشد نام می بریم و سپس به تشریح آنها می پردازیم.

مجموع فواصل ایرانی

                                                5)نیم بزرگ          8) کم درست      

1) کم کاسته       3) کم کوچک        6) بزرگ              9)درست          11) افزوده

2) کاسته           4) کوچک             7) بیش بزرگ     10) بیش درست   12) بیش افزوده

حالا به شرح هر یک از فواصل می پردازیم:

کم کاسته: اگر از هر فاصله ی کاسته ربع پرده کم شود.فاصله ی کاسته پدید می آید.

کم کوچک: اگر از هر فاصله ی کوچک، ربع پرده کم شود، فاصله ی کم کوچک به وجود می آید.

نیم بزرگ: اگر از هر فاصله ی بزرگ، ربع پرده کم شود، فاصله ی نیم بزرگ به دست می آید.

بیش بزرگ: اگر به هر فاصله ی بزرگ، ربع پرده اضافه شود، فاصله ی بیش بزرگ پدید می آید.

کم درست: اگر از هر فاصله ی درست، ربع پرده کم شود، فاصله ی کم درست پدید می آید .

بیش درست: اگر به هر فاصله ی درست، ربع پرده اضافه کنیم، فاصله ی بیش درست به دست می آید.

بیش افزوده: اگر به هر فاصله ی افزوده، ربع پرده اضافه شود، بیش افزوده به دست می آید.

موسیقی در دوره اسلامی

پس از حمله عرب و اضمحلال دولت ساسانی موسیقی ایرانی در کشور های عربی زبان هم متداول شد و عرب ها موسیقی را نیز مانند سایرعلوم و آداب و صنایع از ایران اقتباس کردند.عرب دوره ی جاهلیت از موسیقی بهره ای نداشت و تنها شاعر عرب که قبل از اسلام به اشعار خود تغنی کرده اعشی ابن قیس است که از شاعران معروف دوره ی جاهلیت است این شاعر در مجلس ملوک حیره و ایران آمد و رفت داشته و معروف است که در عهد انوشیروان به مدائن رفته و موسیقی ایرانی را فرا گرفته و کمی هم به زبان فارسی آشنا شده بطوریکه کلمات فارسی و اسامی آلات موسیقی از قبیل نای و سنج و بربط را در اشعار خود آورده.بعضی گویند اول دفعه در زمان عبدالله ابن زبیر که مشغول مرمت خانه کعبه بود معماران وبنا های ایرانی که این کار را برعهده داشتند در ضمن عمل آواز می خواندند و عرب را آواز آنها خوش آمد وبین این کارگران بعضی از موسیقی اطلاع داشتند وآواز های ایرانی را به عرب ها آموختند.در اغانی مسطور است اول کسی که از عربها نغمه های ایرانی را یاد گرفته و اشعار عربی را با الحان ایرانی خوانده سعید بن مسجع بوده که مجذوب موسیقی ایرانی شده و برای همین منظور مسافرتی به ایران کرده و پس از مراجعت نغمات فارسی را که فرا گرفته بود در مکه رواج داده است.

از جمله موسیقیدانهای ایرانی یکی نشیط فارسی (متوفی 80 هجری) است که از موالی عبدالله بن جعفر ابن ابیطالب بوده. دیگر ابن محرز است که دوره ی هشام ابن عبدالملک را درک کرده و یونس کاتب که در دیوان مدینه کاتب بوده.ابن ندیم در کتاب الفهرست می نویسد که یونس کتابهایی را جع به موسیقی نوشته و از آن جمله اسم کتاب الغنم را به نام وی ذکر می کند که فعلا اثری از آن باقی نیست.ابوالفرج اصفحانی نیز در اغنی از کتاب موسیقی یونس نام می برد و چنین به نظر می رسد که این اول کتابی است که در اسلام راجع به موسیقی نوشته شده و نمونه و سرمشق کتاب اغانی ابولفرج بوده است.(برای اطلاعا ت بیشتر راجع به موسیقی صدر اسلام و دوره ی بنی امیه مراجعه شود به کتاب تاریخ ادبیات آقای همائی در دوجلد کتاب مذکور مطالب مفیدی جمع آوری و تدوین کرده اند.)

چون اسلام به عللی موسیقی را ممنوع کرد، این صنعت در صدر اسلام بخصوص در دوره ی خلفای راشدین که قوانین شرع را با کمال شدت اجرا می کردند، تقریبا متروک شد ولی پس از آنکه خلفای اموی مسند خلافت را به مقام سلطنت تبدیل کردند و از شدت احکام شرع کاسته شد موسیقی نیز در مجلس آنها وارد شد وموسیقیدانهای ایرانی قربو منزلتی تمام یافتند و پس از آشنایی به زبان عربی اشعار عرب را با الحان فارسی خواندند و بیشتر طرف توجه شدند. البته میان خلفای اموی همه نسبت به موسیقی یک عقیده نداشتند چنانکه سلیمان ابن عبدالملک با موسیقی مخالف بود و اهل این هنر را مجازات می کرد. به عکس او معاویه و یزید هر دو به این هنر متمایل بودند چنانکه معاویه جمعی از اهل این فن را به دمشق برد و به این وسیله موسیقی ایران قدم از حجاز بیرون نهاد و در شهر های دیگر اسلامی نیز منتشر شد.

اضطراب در نوازندگی و راههای غلبه بر آن
ترجمه بهزاد جهانی

روانشناسان معتقدند که اضطراب از یک احساس شروع میشود و اگر این احساس,حاصل یک شناخت غیرمنطقی,موهوم و غیرواقعی باشد و خطری شما را تهدید نکند, پس شناخت شما غیرمنطقی است و باید بازسازی شود.
بنابراین ,نخستین اقدام,باید به دست آوردن شناخت جدید و درک واقعیت جدید باشد.
هر فرد موفق ,برای موفقیت خود ,اصول ,مرامنامه و معیارهایی دارد.
چنین فردی,آگاهانه ,هدف و انگیزه و چهارچوب های اساسی فعالیتش را ,حداقل ,نزد خود ,به روشنی بیان میکند.
هر چه این معیارها و مرامنامه,منطقی تر و عملی تر باشدو دارای تناقض و ابهام کمتری باشد
و با شخصیت آن فرد ,بیشتر تلفیق و ترکیب شده باشد ,او موفقیت بیشتری خواهد داشت.
اگر موسیقی ,نظام زیبایی ها و زیباشناسی صدا و صوت و سکوت است ,پس چه عواملی ,قطعه ای موسیقی را ,هنگام اجرای زنده ,زیباتر و هوش رباتر میکند؟
آیا چیزی غیر از وضع روحی نوازنده ,آرامش و تمرکز و خلسه و مکاشفه و از خود بی خودی او؟
برای نمونه ,فردی که با اهدافی کوچک ,مثلا خودنمایی ,هوس ,پیروی از مد ,جلب توجه ,مشهورشدن و از این قبیل اهداف ,به روی صحنه میرود ,اگر هم موفقیتی پیدا کند ,ولی مدت طولانی پایدار نخواهد ماند و دوام نخواهد آورد.
و یا فردی که انگیزه او خودشیفتگی ,خودبزرگ پنداری ,برتری طلبی ,رقابت ناسالم ,و یا تعریف و تمجیدهای غیرواقعی افراد خانواده در جلسات خانوادگی باشد باز هم دارای موفقیت بزرگ و طولانی نخواهد شد.
و یا کسی که در تنهایی ,خود را نابغه می پندارد ولی پشتکار و تلاش پندانی ندارد و به انتقادها بی توجه است,او هم قربانی شناخت نادرست خود از واقعیت و قربانی تضادهایی است که در مرامنامه و معیارهای او وجود دارد.
بنابراین ,شناخت واقعیتها و نداشتن تناقض در مرامنامه شخصی ,میتواند نخستین اقدام ,در مبارزه با اضطراب باشد.
اضطراب چیست؟
اضطراب ,ترس از پیش آمدن خطر و شرایط نامطئن و از دست دادن امنیت است.
هنگام اضطراب ,در اثر به هم خوردن تعادل اکسیژن و گاز کربنیک در خون,فرد دچار مشکل تنفسی میشود.
از نظر فیزیولوژیک ثابت شده که حتی فکر کردن به موضوع مضطرب کننده ,باعث ایجاد آثار جسمی اضطراب ,مانند تنگی نفس ,احساس خفگی ,افزایش تپش قلب ,تعریق و غیره میشود.

اضطراب از احساس بی امنیتی و بی اطمینانی, شروع میشود .
احساس قرار گرفتن در موقعیتی ناشناخته و مبهم.
روی این واژه دقت کنید:
در مورد بی امنیتی ,میتوان گفت ,هنگامی است که عاملی ,ایمنی و امنیت حیاتی شما را به خطر می اندازد و یا آن را مختل میکند.
بی اطمینانی یعنی به عملکرد نیرویی یا ابزاری ,اطمینان ندارید و مطمئن نیستید که در لحضه مناسب ,کارخود را درست انجام دهد.
قرار گرفتن در موقعیتی ناشناخته ,یعنی نیاز دارید که آن موقعیت را بشناسید ,به زمان و بررسی نیاز دارید.
مبهم ,یعنی در شناخت خود ,دودل و مردد هستید و درک روشن و مشخصی ندارید.
همه این موارد ,مربوط به شناخت شمااست.
همین شناخت است که آگر دچار تناقض باشد و به پرسشهای آن پاسخ درست و قانع کننده نداده باشید ,باعث همان احساس ناخوشایند و اضطراب شما میشود.
بنابراین,برطرف کردن موارد بی اطمینانی ,ابهام و تردیدها میتواند در بازسازی شناخت شما و ایجاد احساسی خوشایند ,اقدامی اساسی باشد.
تهیه فهرستی از مواردی که باید انجام دهید ,و پاسخ واقع بینانه شما به این پرسشها ,میتواند باعث اطمینان و احساس امنیت شما و در نتیجه رفع اضطراب شود.منبع : چگونه نوازنده خوبی باشیم (پاسکال بیانیک)

منبع : پایگاه خبری هنر ایران

نوای درویش‌خان باصدای بوق اتومبیل مظفرالدینشاه گم شد
فاطمه علی‌اصغر

نخستین تصادف رانندگی ایران
در پاییز سال 1305 هجری قمری
میان اتومبیل مظفرالدین شاه و درشکه درویش‌خان نوازنده
اتفاق افتاد

نوای درویش‌خان نوازنده در صدای بوق اتومبیل مظفرالدین شاه گم شد

 صدای برخورد شیهه اسبان درشکه درویش‌خان نوازنده با چرخ‌های اتومبیل بنز آلمانی مظفرالدین شاه، در شهر پیچید و آرامش کوچه پس‌کوچه‌های پر از اقاقی تهران درهم فرو ریخت و رنگ از رخ فرفره‌های هشت رنگ بچه‌های مشغول بازی در خیابان سپه پرید.
نخستین تصادف رانندگی در پاییز سال 1305 هجری قمری به وقوع پیوست و سرانجام تکنولوژی نوین و پدیده نوظهور اتومبیل نخستین قربانی خود را از میان فرهیخته‌ترین مردان ایران گرفت. شوفر فرنگی مظفرالدین شاه که همراه اتومبیل به ایران فرستاده شده بود بر اثر بی‌احتیاطی، درویش‌خان نوازنده را محکوم کرد به سکوت ابدی.
و خیابان سپه که جز نخستین خیابان‌های سنگفرش شده تهران قدیم بود به خون درویش‌خان آغشته و نوای دلکش مردی که تار او دل‌های خسته و عاشق را تا ملکوت می‌برد، برای همیشه خاموش شد. هر چند این خون‌بهای بزرگی بود برای بنیان‌گذاری نخستین قوانین راهنمایی و رانندگی در تهران!
پس از این واقعه بود که سرتیپ «درگاهی» آیین‌نامه‌ای به نام نظامنامه درشکه های عمومی تهیه کرد و نخستین نظامنامه عبور و مرور تدوین شد.
در این نظامنامه تمامی مقررات مربوط به رانندگی انواع وسایل نقلیه درج شده بود که تنها 20 رقم از علایم راهنمایی _ رانندگی را دربرمی‌گرفت.
در این سال همچنین گواهینامه‌ها نیز درجه‌بندی شده و سه نوع گواهینامه صادر شد.
وزیر‌الوزراء نیز بعد از آن دستور داد که اداره پلیس نظمیه، شعبه‌ای به نام «وسائط ناقله» تاسیس کند که مقرش در خیابان باب همایون بود. ایجاد این تشکیلات در تهران همه در مقابل خون‌بهای مردی بود که حتی سیم‌های تار سنتی او قادر نبود رازهای گلوی دل آشفته‌اش را بنوازد و از آن رو بود که او سیمی به تارش افزود تا شاید رویاهای عاشقانه‌اش دل شب‌های تار را روشن کند.
مردی که درد زمان پراضطراب خود را می‌فهمید، این گونه در خیابان‌های خلوت شهر تهران که اتومبیل‌ها سرعت بالایی نداشتند، در یک چهارراه، که حتی یک چراغ راهنمایی هم نداشت، مرگ را تجربه کرد.
مردی که ضرب را وارد موسیقی یکنواخت سنتی کرد تا شاید این تحول در موسیقی دل ایرانی را برای همیشه در پیچ و خم نوای آن نگه‌ دارد، او که آهنگ ضربی با نام پیش‌درآمد را وارد موسیقی ایران کرد سال‌ها این آهنگ سرمشق و راهبر، نوازنده‌های تار بود، در شهری که حتی 10 نفر پاسبان نداشت که کار عبور و مرور را انجام دهند. بعد از این واقعه نامنتظر بود که تعداد پاسبان‌ها افزایش یافت و سرانجام‌ پاسبان‌ها در چهارراه‌ها با بازوبند سفید و چراغ راهنمایی بر دوش دیده شدند که با دست رنگ چراغ‌ها را تغییر می‌دادند.
درویش‌خان حتی هنگام مرگ نیز تحول در تاریخ معاصر تهران به وجود آورد. زیرا مرگ او تلنگری برای تغییر وضع قوانین رانندگی بود تا دیگر بار مردم شاهد این حوادث دل‌خراش نباشند.
آن زمان هیچ کس نمی‌توانست تصور کند روزی در تهران فرا خواهد رسید که صدها نفر بر اثر تصادف و رعایت نکردن قوانین راهنمایی و رانندگی جان خود را از دست دهند.
درویش‌خان نابغه موسیقی ایران بود که در فضای استبداد و بی‌قانونی زیر چرخ‌های اتومبیل مظفرالدین شاه رفت، تا شاید با وضعیت قوانین، بنیاد مرگ‌های ناشی از تصادف رانندگی برای همیشه در تهران ریشه‌کن شود.
او که دغدغه‌های زمان پیرش کرده بود و خط سنگین شده تاریخ را از حرکت به سوی صنعت و تکنولوژی درک می‌کرد؛ خود قربانی صنعت جدید شد در حالی که در خاطر هیچ کس خطور نمی‌کرد که این وسیله که تا این اندازه جذاب و هیجان‌آور است، بتواند مرگ را به ارمغان آورد. ولی مرگ، ارمغان تحفه فرنگ مظفرالدین شاه به درویش خان بود که او را برای همیشه ساکن گورستان ظهیرالدوله کرد تا سمفونی سکوت را مرور کند هر شب و هر روز.
درویش‌خان تحصیل کرده دارالفنون بود و خط موسیقی و نواختن شیپور و طبل کوچک را در همین مکان و در نزد استاد حسین‌قلی‌خان فرا گرفت و خود نیز ابتکارات بسیاری را در موسیقی ایرانی گنجاند.
اما نتوانست هیچ‌گاه غم خود را پنهان کند از شهری که داشت پر از چراغ‌های نئون می‌شد و ترافیک چون یک گیاه خزنده تمام شهر را می‌پوشاند، چراغ موشی و بلال فروشی و نذری پزون کنار باغ‌های چنار از یاد می‌رفت و جای آن توسعه چون چتری برفراز آسمان شهر گسترده می‌شد و دود اتومبیل‌های شهر، شمردن ستاره‌ها روی پشت‌بام خانه‌ها را به افسانه بدل می‌کرد.
بدینسان بود که شهر فرنگی آمد و درویش‌خان گاوی که مردم کهنسال تهران هنوز به یادش می‌آورند؛ با کشکول و منتشا و لباس درویشی که در باغ‌های تهران می‌گشت و تغییرات نامنتظر شهر را در گوش مردم زمزمه می‌کرد؛ از یادها رفت.
او تار 6 سیمی درویش‌خان را در دست گرفته بود و می‌خواست برود به سوی غروب سرخ فام شهر، در حالی که پشت سر او، شهر را هجوم اتومبیل‌ها فرا گرفته بود.

منبع : پایگاه خبری هنر ایران

همراهان عزیزبنا به عللی فعلا باز کردن این مبحث برایم مقدورنیست.فعلا تعریفی کلی از از فواصل و دستگا ه ها و اصطلاحات برایتان می گذارم تا بعد.

تئوری موسیقی ایرانی

1-گام 24 قسمتی

 می دانیم، پایه و اساس موسیقی بر دوقسم گام ماژور(بزرگ) و گام مینور(کوچک) و انواع سه گانه ی آن بنا شده است.به عبارت دیگر ملودی های اروپایی از پرده و نیم پرده و فاصله های دیگری که از آنها ترکیب شده تشکیل یافته است.

اما موسیقی ایرانی، فواصل دیگری داشته که در موسیقی امروز کشور ها ی غربی یافت نمی شود و آن عبارت است از فاصله های کوچکتر از نیم پرده و انواع دیگری که از نیم پرده بزرگتر و از یک پرده کوچکتر هستند.این فاصله ها معلوم نیست حتما ربع پرده یا سه ربع پرده باشند. ولی به جهاتی برای این که موسیقی ایراین را تحت قاعده اعتدال در آورند، گام ایرانی را مرکب از فاصله ربع پرده ای دانسته اند و همین فواصل است که دستگاه های خاص موسیقی ایرانی را به وجود آورده و آ‹ را از موسیقی غربی متمایز ساخته است.

پس از نظر عملی، اختلاف اساسی موسیقی ما و موسیقی غربی در این است که گام های غربی از نیم پرده و فواصلی که ترکیبات نیم پرده است بوجود آمده ولی گام ها ی شرقی از فاصله ی ربع پرده و ترکیبات آن تشکیل شده است. علاوه بر این حالت موسیقی ما نیز با موسیقی غربی متفاوت است و این موضوع پس از شرح مقامات ایرانی به خوبی روشن خواهد شد.

لازم به ذکر است که برای ساختن فواصل ربع پرده ای از دو علامت«سری» و «کرن» که قبلا با آنها آشنا شده اید، استفاده می شود.به عنوان مثال برای نشان دادن نتی که ربع پرده زیر تر (بالا رفته) از علامت سری و برای نتی که ربع پرده بم تر شده(پایین رفته) از علامت کرن استفاده می شود.در شکل زیر دایره ی نت ها ی موسیقی ایرانی که متشکل از 24 قسمت ربع پرده ای است را مشاهده می کنید.

فعلا طی چند قسمت تئوری موسیقی ایرانی را خدمتتان معرفی می نمایم.تا بعد که به شرح بسط دقیق تری بپردازم. تصاویر این بخش را می توانید از این جا دانلود کنید.