همراهان عزیزبنا به عللی فعلا باز کردن این مبحث برایم مقدورنیست.فعلا تعریفی کلی از از فواصل و دستگا ه ها و اصطلاحات برایتان می گذارم تا بعد.

تئوری موسیقی ایرانی

1-گام 24 قسمتی

 می دانیم، پایه و اساس موسیقی بر دوقسم گام ماژور(بزرگ) و گام مینور(کوچک) و انواع سه گانه ی آن بنا شده است.به عبارت دیگر ملودی های اروپایی از پرده و نیم پرده و فاصله های دیگری که از آنها ترکیب شده تشکیل یافته است.

اما موسیقی ایرانی، فواصل دیگری داشته که در موسیقی امروز کشور ها ی غربی یافت نمی شود و آن عبارت است از فاصله های کوچکتر از نیم پرده و انواع دیگری که از نیم پرده بزرگتر و از یک پرده کوچکتر هستند.این فاصله ها معلوم نیست حتما ربع پرده یا سه ربع پرده باشند. ولی به جهاتی برای این که موسیقی ایراین را تحت قاعده اعتدال در آورند، گام ایرانی را مرکب از فاصله ربع پرده ای دانسته اند و همین فواصل است که دستگاه های خاص موسیقی ایرانی را به وجود آورده و آ‹ را از موسیقی غربی متمایز ساخته است.

پس از نظر عملی، اختلاف اساسی موسیقی ما و موسیقی غربی در این است که گام های غربی از نیم پرده و فواصلی که ترکیبات نیم پرده است بوجود آمده ولی گام ها ی شرقی از فاصله ی ربع پرده و ترکیبات آن تشکیل شده است. علاوه بر این حالت موسیقی ما نیز با موسیقی غربی متفاوت است و این موضوع پس از شرح مقامات ایرانی به خوبی روشن خواهد شد.

لازم به ذکر است که برای ساختن فواصل ربع پرده ای از دو علامت«سری» و «کرن» که قبلا با آنها آشنا شده اید، استفاده می شود.به عنوان مثال برای نشان دادن نتی که ربع پرده زیر تر (بالا رفته) از علامت سری و برای نتی که ربع پرده بم تر شده(پایین رفته) از علامت کرن استفاده می شود.در شکل زیر دایره ی نت ها ی موسیقی ایرانی که متشکل از 24 قسمت ربع پرده ای است را مشاهده می کنید.

فعلا طی چند قسمت تئوری موسیقی ایرانی را خدمتتان معرفی می نمایم.تا بعد که به شرح بسط دقیق تری بپردازم. تصاویر این بخش را می توانید از این جا دانلود کنید.

کشوری را در نظر بگیرید که هفت استان داشته باشد ، طبعا" هر استان برای خود شهرهایی داشته و هر شهر نیز دارای کوچه ها و خانه هایی است . اکنون با این تصویربیایید نگاهی به موسیقی اصیل ایرانی بیندازیم که دارای هفت دستگاه به نام های زیر است : چهار گاه ، راست پنج گاه ، ماهور ، نوا ، همایون ، سه گاه و شور دستگاه ها دارای زیر مجموعه هایی به نام نغمه یا مایه هستند مانند دستگاه شور که چهار نغمه به نام های بیات ترک ، افشاری ، ابوعطا و دشتی دارد و یا بیات اصفهان که نغمه ای است از دستگاه همایون .

       نغمه ها نیز زیر مجمو عه هایی به نام گوشه دارند . به طور کلی موسیقی سنتی دارای حدود 490 گوشه است . برخی از گوشه ها در دستگاه های مختلف تکرار شده اند و همچنین ممکن است بعضی از گوشه ها داخل هیچ نغمه و مایه ای نبوده اما در عین حال درون یک دستگاه خاص موسیقی جای داشته باشد ، مانند خانه ای که دور از شهر واقع شده و منتسب به شهر خاصی نباشد اما به هر حال در درون یک استان مشخصی قرار گرفته است .

 هر دستگاه یا نغمه بیانگر حس و حال مخصوصی است ، مثلا" قطعاتی که در سه گاه اجرا می شوند بیشتربیانگر غم و اندوه ، گله و شکایت ازمعشوق ، درد هجران ،امید واری دادن به خود و . . . است . به عنوان نمونه در این دستگاه گوشه ای به نام مغلوب وجود دارد که اوج غم و اندوه را بیان می کند . در دستگاه ماهور حالت وقار و آرامش  وطمانینه و رسیدن به مطلوب و مژده ی وصل احساس می شود . در دستگاه چهار گاه بیشتر حس حماسی القاء می شود و در همایون ، صلابت و قدرت وآمریت به چشم  خورده و قطعات اجرا شده در دستگاه شور ، آزادی و رهایی و دلدلدگی کامل به معشوق دیده شده ودردستگاه نوا که آرام ترین دستگاه موسیقی ایرانی است آرامش و اطمینان و طمانینه موج می زند .

منبع : وبلاگ موسیقی اصیل ایرانی

اگر سری به بخش تئوری موسیقی بزنید.مبحث فاصله ها را می بینید.

تئوری موسیقی ایرانی

1- می دانیم، پایه و اساس موسیقی بر دوقسم گام ماژور(بزرگ) و گام مینور(کوچک) و انواع سه گانه ی آن بنا شده است.به عبارت دیگر ملودی های اروپایی از پرده و نیم پرده و فاصله های دیگری که از آنها ترکیب شده تشکیل یافته است.

اما موسیقی ایرانی، فواصل دیگری داشته که در موسیقی امروز کشور ها ی غربی یافت نمی شود و آن عبارت است از فاصله های کوچکتر از نیم پرده و انواع دیگری که از نیم پرده بزرگتر و از یک پرده کوچکتر هستند.این فاصله ها معلوم نیست حتما ربع پرده یا سه ربع پرده باشند. ولی به جهاتی برای این که موسیقی ایراین را تحت قاعده اعتدال در آورند، گام ایرانی را مرکب از فاصله ربع پرده ای دانسته اند و همین فواصل است که دستگاه های خاص موسیقی ایرانی را به وجود آورده و آ‹ را از موسیقی غربی متمایز ساخته است.

پس از نظر عملی، اختلاف اساسی موسیقی ما و موسیقی غربی در این است که گام های غربی از نیم پرده و فواصلی که ترکیبات نیم پرده است بوجود آمده ولی گام ها ی شرقی از فاصله ی ربع پرده و ترکیبات آن تشکیل شده است. علاوه بر این حالت موسیقی ما نیز با موسیقی غربی متفاوت است و این موضوع پس از شرح مقامات ایرانی به خوبی روشن خواهد شد.

لازم به ذکر است که برای ساختن فواصل ربع پرده ای از دو علامت«سری» و «کرن» که قبلا با آنها آشنا شده اید، استفاده می شود.به عنوان مثال برای نشان دادن نتی که ربع پرده زیر تر (بالا رفته) از علامت سری و برای نتی که ربع پرده بم تر شده(پایین رفته) از علامت کرن استفاده می شود.

2- فواصل موسیقی ایرانی

همان طور که اشاره شد موسیقی ایرانی دارای فواصلی منحصر به فرد است که در موسیقی غربی وجود ندارد و از این رو دارای اصطلاحات خاص خود می باشد.

همان طور که تاکنون آموخته اید، موسیقی غربی دارای فواصلی بزرگ، کوچک، کاسته، افزوده و درست می باشد که این فواصل نیز در موسیقی ایرانی با مقداری تغییر وجود دارد.در ابتدا مجموع فواصل ایرانی با مقداری تغییر وجود دارد. در ابتدا مجموع فواصل ایرانی را که 12 مورد می باشد نام می بریم و سپس به تشریح آنها می پردازیم.

مجموع فواصل ایرانی