دوستی از خانواده ی ویولن سوال کرده بودند، امید که مطالب زیر راهگشایشان باشد.
ویولن ( Violin - Violine ( Geige )- Violon – Violine )
( انگلیسی – آلمانی – فرانسه – ایتالیا )

ویولن سازی تکنواز و همنواز می باشد و عضو مهم چه در ارکستر های کوچک و چه در ارکستر های بزرگ به شمار می رود. این ساز دارای چهار سیم است که برای نواختن روی شانه چپ قرار می گیرد و به کمک آرشه که در دست راست نوازنده است نواخته می شود.
کوک ویولن از زیرترین سیم به بمترین سیم :می – لا – ر – سل
بنابراین اصوات سیم‌های مجاور نسبت به‌یکدیگر فاصله پنجم درست را تشکیل می‌‌دهند
این کوک ، کوک استاندارد ویولن است که در تمام دنیا از آن استفاده می شود. اما استثناهایی هم وجود دارد . مثلا در موسیقی ایرانی در دستگاههای مختلف کوک ساز برای راحتی نواختن قطعات به صورت های می – لا – می – لا و یا می – لا – ر – فا دیز و یا می – لا – ر – لا و ... در می آید.کلید مورد استفاده برای نت نویسی این ساز کلید سل می باشد.وسعت صدای ویولن از سل ( دو خط زیر حامل پنج خطی با کلید سل ) تا می ( شش خط بالای همان حامل ) می‌باشد.
در این وسعت صدا ویولن قادر است تمام فواصل کروماتیک غربی و فواصل کروماتیک مخصوص موسیقی ایرانی ( ربع پرده ) و هر موسیقی دیگر را حاصل کند.

ویولن آلتو ( ویولا ) ( Viola – Bratsche – Viole – Viola )

این ساز که از نظر ساختمان و طرز قرار گرفتن شبیه ویولن می باشد بیشتر در همنوازی(یکی از اعضای مهم در همنوازی های کوچک و بزرگ «سمفونیک و نظایر آن» است) کاربرد دارد. ویولا به نام‌های آلتو و ویولن آلتو نیز نامیده می‌شود. یکی از تفاوت های آن با ویولن آن است که چند سانتی متر از ویولن بزرگتر می باشد. ویولا صدای منطقه متوسط سازهای این خانواده را می‌دهد: از ویولن بم‌تر و از ویولن‌سل زیرتر است.
کوک ویولا از زیرترین به بم ترین سیم :لا – ر – سل – دو
چهار سیم ویولا مانند ویولن با فاصله پنجم درست با هم کوک می‌شوند. زیرترین سیم نت لا با بسامد ۴۴۰ هرتز است که به فاصلهٔ ششم بزرگ بالای نت دوی وسط پیانو است. سیم‌های بعدی به ترتیب ر، سل، و دو کوک می‌شوند. نت‌هایی که آلتو اجرا می‌کند در کلید دوی خط سوم نوشته می‌شوند.
وسعت صدا در این ساز عبارت است از :
دو( دو اکتاو بمتر از دوی بین پنج خط حامل در کلید سل ) تا نت ر (دو اکتاو بالاتر از نت ر بین پنج خط حامل در کلید سل )
ویولنسل ( Violoncello – Violoncell – Violoncelle – Violoncello )
ویولنسل چنان بزرگتر از دو ساز آرشه ای قبلی است که نوازنده مجبور است آن را برای اجرا روی زمین، مابین پاهای خود تکیه دهد. در حالی که خود روی صندلی می نشیند. از این جهت در انتهای تحتانی ویولنسل میله ای آهنی نصب شده و نوک آن روی زمین قرار دارد ( که در غیر هنگام اجرا آنرا باز می کنند , یا می پیچند و داخل محفظه ساز ( بدن ساز ) قرار می دهند. ). صدای این ساز نیز بم تر از دو ساز قبلی است.
فواصل سیم های چهار گانه این ساز پنجم است و به ترتیب از زیر به بم به صورت زیر است :
لا – ر – سل – دو ( که البته یک اکتاو بم تر از ویولن آلتوهستند)کلید مورد استفاده برای این ساز کلید فای‌خط چهارم می باشد.(البته نت این ساز را در اصوات بم با کلیدفا خط چهارم, دراصوات وسط با کلید دوی خط چهارم و در اصوات زیر با کلید سل‌ می نویسند. )
وسعت صدای این ساز عبارت است از :نت دو ( سه اکتاو بم تر از نت دوی بین خط حامل با کلید سل ) تانت فا ( نت فا روی خط پنجم حامل با کلید سل ). این ساز یکی از ساز های مهم در همنوازی های کوچک و بزرگ به خصوص ارکسترهای زهی و ... است.
کنترباس ( Double Bass – Kontrabass –Contre-Bass - Contrabasso )
کنتر باس بزرگترین و بم ترین عضو گروه ساز های آرشه ای است و پایین ترین سطح زیر و بمی و کمترین وسعت صوتی را در بین ساز های زهی دارد که یا به وسیله آرشه، و یا توسط دست نواخته می‌شود. شکل ظاهر ی آن کمی با سه ساز قبلی تفاوت دارد و بزرگتر می باشد. طوری که نوازنده باید سر پا بایستد. از نظر طنین، صوتی قوی، پر، ضخیم و زنگدار دارد صدا و تن این ساز از گیتاربیس پرده‌بندی شده متمایز است و بیشتر به ویولون سل شبیه است. و به علت دشواری در اجرا به ندرت ملودی اجرا می کند. اما گهگاه در اجرای قسمتی از ملودی سهیم است.
امروزه این ساز در موسیقی کلاسیک غرب به عنوان یک ساززهی استاندارد شناخته شده‌است، و در ارکستر سمفونی‌های مدرن در کنار بقیه سازهای زهی کوچکتر استفاده می‌شود. علاوه بر این، کنترباس در دیگر سبک‌های موسیقی مانند جاز، بلوز و راک اند رول کاربرد دارد.
سیم‌های کنترباس با فاصلهٔ چهارم درست کوک می‌شوند:
از‌ زیرترین سیم به ترتیب سل، ر، لا و می. زیرترین سیم کنترباس سل کوک می‌شود که دو اکتاو و یک چهارم درست بم‌تر از نت دوی وسط پیانو است.‌‌نت‌های مخصوص کنترباس با کلید فای خط چهارم نوشته‌می‌شوند، و نوازنده باید هر نت را یک اکتاو (یا فاصلهٔ هشتم درست) بم‌تر از چیزی که نوشته شده فرض کند.
منابع :
کتاب سبز کانون/آموزش خلاقیت موسیقی/حامد امرایی
سایت ویکی پدیا : ویولا ، ویولن‌سل ، کنترباس
وبلاگ آموزش ویولن : توضیحاتی راجع به سازهای خانواده ویولن